Ipar aurpegia, 2 glaziarrek eskulpitutako haran sortu dauz, Alüpiña eta Atxurterria. Hego aurpegia ordea, Europako pagadi haundienera jausten da, Iratira. Ez da batere aurpegi malkartsua, lantzar suabeak dekoz Zaraitzuko ibaxarantza jausten dena. Zaraitzu bailararen iparraldean, Itzaltzuko herria dugu. Bertan, Zaraitzuko euskara edo "uskara" berba eiten eben azken biztanlea orain dela urte gitxi hil zen.
Ori mendia, Anboto, Txindoki eta Auñamendiekaz batera, Mariren etxebizitza izeten da sarri. Yanagorri geituten dautze Larraine eta Santa Grazin. Mitologiagaz segiduta, Itzaltzuko bardoa dugu Gartxot.
"Oriko txoria, Orhin Laket" diño atsiñeko esakera zaharrak.
Iyoera datuk;
Nondik: Otsagabiatik Larrauko portura yoten gare Itzaltzu herria igaroz. Behin herria igarota, Larrauko portura doan karretera koixu iten dogu.
Denporea: ordu 1 Orittipia eta Ori iyoteko.
Zailtasuna: ez deko ezelango zailtasunik eguraldi ona eukinda eta edurre barik. Oso mendi haizetsua izeten da, ze oso bakarrik altzatzen da 2.017 metrotara arte.
Desnibela: 350metro
DESKRIBAPENA:
Larraineko portuaren goiko partera hurbilten gara Abodiko ipar eskiko pisteak atzean itzita. Tunelera aiegatu aurretik, eskoietara kotxea parateko lekua dekogu. Kotxetik urten eta Ori Ttipia eta Ori ikusgai dekoguz Ipar mendebaldera.
Tunela Larraineko lepoan
Ertzetik aurrera goazela, askotan Larraineko (Zuberoa) baserrik ikusgai dekoguz.
30 minutu igarota, Ori Ttipira aiegaten gara. Atzean Auñamendiak ikus leitikez.
OriTtipitik Orira geraten euskuen aldatsa, laburra baie tentea.
Oriko gailurrean.